Een andere tijd
Op zondag 26 oktober – de Dag van de stilte – leefden we voor even in een andere tijd: een tijd die trager leek te lopen. Voor even voelde het alsof deze dag wat rek had, alsof de tijd zelf ons uitnodigde om gas terug te nemen.
Dus legden we onze dagelijkse bezigheden naast ons neer. HERFSTTIJD mocht ons meenemen op een tocht door het Mollendaalbos, voor een reis op het ritme van onze voeten, in de cadans van de herfst, in de adem van de aarde die we bewandelden.
Zo werd deze #andereschoenen workshop levende tijd – tijd die door ons heen stroomt, in plaats van over ons heen walst. Een trage dag om te leven, om in stilte te mijmeren, te kijken, te luisteren, te rieken en te voelen wat doorgaans onder de oppervlakte blijft.
Op zoek naar onze innerlijke tijd
We startten de dag in cc De borre, bij een kopje koffie of thee – een kort moment van kennismaken en landen.
Daarna volgde een verbindende openingscirkel, met de vraag:
Stel dat het uur dat je vannacht terugkreeg helemaal van jou is – een uur waarin niets moet, niets verwacht wordt – wat zou jij met dat uur doen? Of beter: wat zou jij dat uur willen laten doen met jou?
De antwoorden waaierden uiteen als herfstbladeren in de wind – van ruimte voor stilte en rust tot lichaamsbewustzijn, beweging en inspirerende of creatieve bezigheden.
Onder die veelheid klonk eenzelfde verlangen: tijd vinden in de tijd die verstrijkt.
Na deze eerste uitwisseling volgde een tweede vraag:
Wat heb je nodig vandaag?
Eenvoudig, maar betekenisvol. Want om deze dag voor iedereen veilig te laten verlopen, is rekening houden met elkaars tempo, grenzen en stemmingen wezenlijk.
David en Goliath: luisteren naar het woud
Vanuit die gedeelde intentie en met milde blik trokken we naar buiten, langs de holle wegen die zich achter cc De borre ontvouwen, richting het Mollendaalbos.


Aan de rand van het woud, op weg naar Goliath en David – zoals Joost Tresignie onze monumentale oude beukenboom en zijn onopvallend appeltjesdragend neefje doopte – hielden we een eerste keer halt. Omgeven door een glooiend landschap luisterden we in stilte naar verzen van Anna Enquist, Herman de Coninck, Josselin de Jong, Willem Jan Otten en Luuk Gruwez. Hun woorden mochten nazinderen, als een tijdkring door de dag: jong als de ochtend, zoekend als de middag, tevreden als de avond.
We vervolgden onze weg, tot bij Goliath, waar een mindfulle oefening ons uitnodigde om stil te staan bij de betekenis van het woord bos.
Een bos is pas een bos wanneer het een bos is.
Deze gedachte begrijp je pas echt als je haar doorvoelt. Daarom stonden we eerst stil bij onze wereld – een wereld die loopt op kloktijd, op plannen en afvinken. Daarna richtten we onze aandacht op de rekbare kwaliteit van stilte, op de natuurlijke cadans van het bos: de tijd van wachten en worden.
Zoals dit bos: het leeft, het heeft geleefd en het zal verder leven. Zonder klok. Zonder haast. En toch gebeurt alles precies op tijd – niet vroeger, niet later.
Het herinnerde ons eraan dat ook wij mogen vertrouwen op onze eigen innerlijke tijd.



Op een boogscheut van Goliath ontmoetten we David, een typisch Meerdaals appelboompje – levend erfgoed, getuige van lang vervlogen tijden, toen het woud nog een hakbos was, opener en lichter dan vandaag.
Herfstmelancholie en joie de vivre




Een kop warme kruidenthee, vers pompoenenbrood, paddenstoelen langs het pad, een buizerd die vlak voor ons neerstreek…
In de aardse geur van nat, verterend blad ontmoetten joie de vivre en melancholie elkaar. In diezelfde schoonheid weerklonken de woorden van Paul Celan en Ingeborg Bachmann – taal die raakt aan liefde en dood, aan trauma en herinnering, aan schuld en vergeving.
Fascinerend te beseffen dat we wandelden waar ooit middeleeuwers liepen – dat onze stappen hun sporen even kruisten, door dezelfde aarde gedragen.
Terug in cc De borre: de oogst van de dag
Terug in cc De borre sloten we de dag af met een eenvoudige, eerlijke maaltijd: aardappelsoep met brood en kazen.
Na een intermezzo met gedichten van Erich Kästner deelden we wat de dag had gebracht:
stilte, inzicht, ontmoeting.
HERFSTTIJD bleek een trage, veerkrachtige dag.
Het besef ook dat we de kloktijd wat vaker mogen stilzetten; ruimte scheppen voor wat ons voedt.
Tijd te nemen om tijd te maken – om wat we dragen te laten ademen, te laten worden tot schoonheid. Om het bos écht te horen.
Op de Dag van de stilte herinnerde het bos ons eraan wat tijd in wezen is: levende tijd die ademt. Zo werd tijd onze stille metgezel, die ons deed vertragen en ons dichter bij het leven én bij onszelf bracht.
En wie nog eens wil meelopen in het ritme van de herfst: op 1 november herhaalt HERFSTTIJD haar tijdreis door het Mollendaalbos.



Hoi Christine, een treffende beschrijving voor wat een mooie dag geweest is. Ik was erbij en heb de tijd even gevoeld zoals je het ook goed beschrijft: “Tijd te nemen om tijd te maken – om wat we dragen te laten ademen, te laten worden tot schoonheid. Om het bos écht te horen.” Quasi perfecte stilte-ervaring.
Quelle joie de vivre! 🙂
Dank je, Klaas! 🙏
Om het met de woorden van Michael Ende in zijn prachtige sprookjesroman Momo te zeggen: “Tijd is het leven zelf, en het leven huist in het menselijk hart”.
De kloktijd is een uitvinding van de mens. Zeker, we hebben haar nodig om ons samenleven te organiseren, maar vandaag slaat de slinger door wanneer we de kloktijd ons leven laten dicteren. Terwijl we natuurlijk beiden nodig hebben: de tijd die tikt en de tijd die betekenis geeft. Pas wanneer hoofd en hart samenwandelen – zoals afgelopen zondag tijdens HERFSTTIJD – krijgt kloktijd weer een menselijk gelaat.