Een winterse reis naar stilte, betekenis en verbinding
Winter – een tijd van uitersten
De winter is zoveel meer dan een kil, kaal en donker seizoen. Zo heb ik heb de winter bv. nodig om te temporiseren. Mezelf een time-out gunnen om naar binnen te keren, los te laten en ruimte te maken voor nieuwe mogelijkheden die zich aandienen.
Zoals Die Winterreise van Wilhelm Müller en Franz Schubert, leidraad voor mijn gelijknamige wandelworkshop, fungeert de winter wel vaker als metafoor voor een tijd die zowel fysiek als mentaal uitdaagt. Los daarvan ben ik ervan overtuigd dat winteren ook kansen biedt en uitnodigt tot innerlijke groei, nabijheid en verbinding.
Wandelen – een hulpmiddel voor introspectie
Wandelen versterkt deze ervaring omdat het een vorm van meditatie is. De herhaling van regelmatig en ritmisch bewegen bevordert verstilling en stimuleert je om na te denken over existentiële vragen, worstelingen of zelfs conflicten waar je mee zit. Terwijl je door het landschap loopt, doorloop je namelijk ook je eigen gedachten en emoties.
Net zoals je tijdens het wandelen bewust een pad door het landschap volgt, verken je met evenveel aandacht en focus je innerlijke wereld. Wandelen helpt om jezelf, de anderen en het andere in alle imperfectie te accepteren.
In die zin overstijgt wandelen de fysieke beleving. Het is een reis naar de kern van het bestaan die kan leiden tot innerlijke transformatie.
Die Winterreise
Deze gedachte is nauw verbonden met Die Winterreise, een van de bekendste liederencycli van de romantiek, gecomponeerd door Franz Schubert op teksten van Wilhelm Müller. Hierin volgt de luisteraar een eenzame wandelaar op zijn tocht door een winterlandschap. Het is een voetreis met een innerlijke zoektocht.
“Fremd bin ich eingezogen, fremd zieh’ ich wieder aus”*– de openingszin van dit meesterwerk drukt meteen de existentiële pijn uit die de centrale figuur ervaart.
De liedcyclus neemt je mee als de metgezel van deze jongeling. Na een pijnlijke liefdeservaring laat hij alles achter en besluit hij, zonder doel of hoop, de gure winternacht in te gaan. Intussen vindt hij in de natuur een spiegel voor zijn gemoedstoestand.
Er is geen doorlopende verhaallijn, de 24 liederen bieden eerder fragmentarische indrukken van de emotionele zwerftocht. Tijdens de 24 etappes van zijn lijdensweg ervaart de jonge zwerver aanvankelijk heftige stemmingswisselingen, die variëren van uitbundige vreugde tot diepe wanhoop. Gaandeweg neemt echter een uniforme, zij het verschillend geschakeerde, sombere stemming de overhand.
De reis eindigt met een ontmoeting tussen de wandelaar en een arme liereman, die ondanks de bijtende kou volhardend zijn draaiorgel bespeelt, maar door niemand gehoord wordt. Ofschoon, de wandelaar merkt hem wel op.
Hij wendt zich tot de oude bedelaar met de vraag “Willst zu meinen Liedern deine Leier dreh’n?”**. Deze open slotvraag laat ruimte voor uiteenlopende interpretaties. Sommigen zien hierin de kunst als laatste toevlucht. Anderen interpreteren de draaiorgelspeler als symbool van de dood. Nog een andere interpretatie ziet in het herhalende, monotone en bijwijlen irritante draaiorgelspel een beeld voor de onafgebroken, hopeloze worsteling van het leven.
Winterreise vanuit #andereschoenen
Zou het uitreiken naar de liereman, aan het einde van Die Winterreise, voor de wandelaar ook niet een wending naar nieuwe mogelijkheden kunnen betekenen? In elk geval lijkt het spel van de liereman te resoneren met de emoties van de wandelaar. Persoonlijk voel ik hier eerder menselijke warmte dan wanhoop of dood en stel ik me voor hoe het plotse perspectief op nabijheid en verbinding de eenzame wandelaar kracht zou kunnen geven om te dromen en weer zin te vinden.
Hoe dan ook, een mooie gedachte voor onze Moviganta Winterreise op 2 februari en 9 februari, toch?
Deze workshop brengt bovengenoemde thema’s samen: wandelen in een winters mooi landschap, stille reflectie en rake luistermomenten naast gewoon gezellig bijeen zijn en genieten.
Onderweg zingt sopraan Lieve Jacobs de liederen Gute Nacht, Der Lindenbaum en Der Leiermann. Joost Tresignie en ikzelf geven het geheel extra betekenis met een selectie passende gedichten. Daarbij lieten we ons inspireren door de Poëzieweek 2025.
Winterreise is een dagvullend event voor iedereen die houdt van natuur, muziek, poëzie en nabijheid. Plaats, programma en kostprijs voor de editie ’25 van deze unieke wandelervaring vind je hier:
* Onbekend ben ik aangeland – Onbemind weeromgekeerd, uit Goede nacht in de vertaling van Joost Tresignie
** Wil jij al mijn lied’ren – Spelen voor ons twee?, uit De liereman in de vertaling van Joost Tresignie
